دیار سربداران شهری دیدنی برای گردشگران و مسافران
سبزوار با داشتن حدود 900 ابنیه تاریخی و باستانی شناسایی شده و تعداد زیادی آثار تاریخی و مذهبی و نیز جاذبه های طبیعی و دیدنی فراوان در غربی ترین نقطه استان خراسان رضوی و در حاشیه چندین محور اصلی از جمله جاده اصلی تهران – مشهد و نیز جاده ابریشم قرار دارد که تعدادی از آنها برای مسافران و گردشگران عبوری از این خطه معرفی می شود. مسجد جامع :
بنای مسجد جامع که به حدود نیمه دوم قرن هشتم هجری می رسد به دست خواجه علی موید ،حاکم سربداری ساخته شده است این مسجد در ضلع جنوبی خیابان بیهق سبزوار ،تقریبا روبروی امام زاده یحیی قرار گرفته مساحت مسجد چهار هزار متر مربع است که 2835 متر مربع زیر بنا و 1165 متر مربع فضا و محوطه آن است.
این مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که تغییر نکرده و اصالت خود را حفظ کرده است ایوان جنوبی از بناهای دیگر مسجد زیباترو مهم تر است این ایوان دارای دو مناره آجری است در ضلع غربی و شرقی محوطه دو شبستان و مسجد واقع شده ایوان شمالی نیز آجری است و 14 متر ارتفاع دارد و دو مناره کوتاه و کوچک بر بالای آن دیده می شود که در راهرو چپ وراست این ایوان برای ورود و خروج استفاده می شود .
امامزاده یحیی بن موسی بن جعفر (ع):
امام زاده یحیی معروف ترین زیارتگاه مذهبی در سبزوار است که در مرکز شهر سبزوار تقاطع خیابان بیهق و خیابان اسرار قرار گرفته است این بقعه متبرکه به احتمال قوی در قرن ششم هجری قمری ساخته شده است درآغاز بنایی ساده داشته با چهار غرفه که بعدها به آن ایوان ،مناره و اتاق هایی اضافه کرده اند داخل حرم کاشی کاری ،سنگ کاری ،آینه کاری و گچ کاری تزئین شده است.
گنبد امامزاده چهارده متر بلندی دارد و ارتفاع مناره های طرف 29 متر است به علاوه دو مناره کوچک نیز در دو طرف گنبد و جود دارد ضریح حرم از جنس نقره است و همچنین در اطراف حرم عده ای از علمای ربانی و مومنین سبزوار دفن شده اند .
امامزاده شعیب بن موسی بن جعفر (ع):
در ضلع جنوبی خیابان طبرسی سبزوار بقعه متبرکه امامزاده شعیب قرار دارد در گذشته این محل گورستان عمومی و خارج از حصار و باروی شهر بوده است .
اکنون حرم این بقعه دارای چهار ایوان کوچک در چهار طرف آن است تمام دیواره حرم و ایوان ها آینه کاری شده است و ضریح امام زاده در وسط قراردارد این ضریح بسیار زیبا از نقره ساخته شده و ستون های آن مطلا می باشد دو مناره و گلدسته به بلندی 25 متر یکی در شمال غربی و یکی در جنوب شرقی صحن این بقعه وجود دارد.
بنای این مزار احتمالا مربوط به عهد صفویه بوده و کار تمام بنا در داخل گنبد و ایوان ها نوسازی است .
حمام قیصریه :
حمام قیصریه یکی از چندین حمام قدیمی موجود در سبزوار می باشد که در کنار راسته بازار قدیم قرار دارد این راسته اکنون تبدیل به خیابان بیهق شده است .
این بنا در مجاورت بناهایی چون مدرسه فخریه ،سرای حقیران و محله کلاه فرنگی می باشد این بنا از چند سال پیش که عملکرد اصلی خود را از دست داد متروک شده بود تا اینکه مالکین بنا با همکاری میراث فرهنگی سبزوار قسمتی از بنا را احیا و تبدیل به سفره خانه سنتی قیصریه کرده اند این بنا متعلق به دوره قاجاریه است و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
بازارچه سبزوار :
شهر سبزوار به دلیل تجاری بودن دارای بازارهای متعددی بوده است که در حال حاضر فقط بازار سرپوش و حاج زمان باقی مانده است این بازار در امتداد بازار حاج زمان بوده ولی به دلیل احداث خیابان بیهق این دو بازار از همدیگر فاصله گرفته اند .
بازار سرپوش حدود 140 متر طول دارد و مجموعا 9 مسیر ورودی و خروجی دارد که چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار و سه خروجی مربوط به سراهای دو در ،پنبه ای ها و هاشم آبادی ،یک خروجی به راسته قناد ها و خروجی آخر که در واقع مسیر اصلی بازار می باشد مربوط به خیابان بیهق می شود در حال حاضر بازار سر پوش 85 حجره و مغازه دارد که اغلب به کار طلا فروشی و پارچه فروشی مشغول هستند این مجموعه اخیرا به ثبت رسیده است .
بازار حاج زمان :
این بنا که به حاج زمان معروف است به همراه سرای پشت بازار توسط حاج زمان ساخته و وقف شده بنای بازار حاج زمان در کنار آرامگاه امامزاده یحیی و روبروی بازار سرپوش قرارگرفته است راسته بازار به وسیله طاق و چشمه پوشش داده و در انتهای راسته هشتی قرار گرفته است که طاق گنبدی بزرگی دارد ودر نهایت سرای حاج زمان قرار دارد که در واقع انبار حجره های بازار می باشد این بنا متعلق به دوره قاجاریه می باشد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
آرامگاه کاشفی :
از آرامگاه اسرار تا بنای یادمان ملا حسین واعظ کاشفی در خیابان شهدا راهی نیست بنایی که تلفیقی از معماری کهن ایرانی با اسلوب وروش های جدید است این آرامگاه متعلق به مولا نا کمال الدین مشهور به واعظ سبزواری متوفی به سال 910 هجری قمری می باشد ایشان از فضلای نامی اواخر عهد تیموری است و با سلطان حسین میرزا بایقرا و امیر علی شیر نوایی معاصر بوده است .
سبزواردر حال حاضر دارای حدود 800 اثر تاریخی شناسایی شده است که تا کنون بیش از 150 اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این شهرستان با قدمتی بیش از پنج هزار سال ،حدود 20 درصد از آثار تاریخی استان را در خود جای داده و اکثر بناهای آن دارای قدمت پیش از تاریخ ، قبل و بعد از اسلام و نیز معاصر است.
چهار طاقی ریوند :
در میان ارتفاعات شمالی روستای ریوند واقع در 30 کیلو متری شمال سبزوار بنای برجای مانده از یک مجموعه معماری متعلق به دوره ساسانی قرار دارد بر اساس شواهد معماری و موقعیت مکانی این اثر سنگی می تواند آتشکده ای از همان دوران باشد این پدیده معماری مشتمل بر یک چار تاقی بوده ورودی آن از جبهه شرقی است که از آن طریق با تالار پیرامون چهار طاقی مرتبط می شود در چهار کنج بنا چهار گوشواره جهت استقرار گنبدی بروی قاعده مربع ایجاد شده است این گوشواره ها با کاخ سروستان و قصر شیرین قابل مقایسه می باشند .
کاروانسرای فرامرز خان (رباط کانون ):
این بنا در جبهه غربی میدان کارگر سبزوار قرار دارد رباط کانون از نوع کاروان سراهای چهار ایوانی است که به استناد وقف نامه موجود در سال 1291 هجری قمری توسط حاج فرامرز خان سبزواری جهت استفاده ی زوار حضرت رضا(ع) در کنار شاهراه خراسان ساخته شده است.
ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یک هشتی به ایوان جنوبی منتهی می شود صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه هایی نیز مشرف به صحن ساخته شده است در انتهای غرفه ها حجره هایی تعبیه شده که در پشت اتاق شمالی ،شرقی و غربی سالن های طویل جهت مال بند یا طویله در نظر گرفته شده است این بنا هم اکنون موزه مردم شناسی شده است .
مصلی تاریخی سبزوار :
مصلی تاریخی سبزوار یکی از زیباترین ابنیه بجا مانده از حکومت سربداران است مردم سبزوار در این مصلی که قدیمی ترین مصلی تاریخی استان خراسان رضوی است از دیر زمان برای برگزاری نماز های عیدین و جمعه و نیز برگزاری نماز استسقاء بدان جا می رفته اند در حال حاضر در ابتدای ورودی قبرستان شهر که معروف به بهشت شهدا است قرار دارد این بنا از ابنیه عهد صفویه و زیر بنای آن 242 متر است که فضایی در حدود یک هکتار در اطراف آن قرار دارد.
سقف این مصلی بسیار عالی و ماهرانه ساخته و 11 متر ارتفاع دارد و از لحاظ ظرافت ، مهارت و زدن ضربی جناغی در سایر ابنیه خراسان کمتر دیده می شود .
مسجد پامنار :
محله پامنار در مرکز شهر سبزوار در کنار مسجدی به همین نام در خیابان بیهق سبزوار ،واقع است بنابر قول مشهور این مسجد به سال 266 هجری قمری در زمان خلافت المتعمدبالله عباسی و به هنگام امارت امیر احمد بن عبد الله خجستانی در خراسان بنا شده است و به مسجد آدینه بیهق نیز در گذشته نامیده می شد .
در سال 317 هجری قمری به وسیله امیر ابوالفضل بازسازی شده است این مسجد در عهد امرای سربدارمسجد جامع این شهر بود چرا که در زمانهای قدیم نماز جمعه و اعیاد برگزار می شد این مسجد به همت پیرزنی مومنه ونیکوکار ساخته شده است.
منار مسجد پامنار سبزوار، جنبان است چنان که شاعری معاصر (ابراهیم صهبا)سروده است :
به شهرهای دگر فخر اصفهان این است که در زمین صفاهان منار می جنبد
ولی رقیب کنون گشته بهرشان پیدا منار تازه که در سبزوار می جنبد
مساحت فعلی مسجد پامنار در حدود 934 متر مربع است مناره مسجد پامنار نیز در حال حاضر پنج متر ارتفاع دارد که همچون منار اصفهان ،جنبان است و برفراز آن نیز کتیبه ای با خط کوفی وجود دارد .
من تازه در دانشگاه حکیم سبزواری در رشته مهندسی نفت از استان گیلان قبول شده ام و واقعا آرزوی دیدن شهر شما را دارم.