سربداران با 900 اثر تاریخی و فرهنگی،جذابیت های فراوانی دارد
شهرستان سبزوار با قدمتی بیش از پنج هزار سال با حدود 900 اثر فرهنگی و تاریخی شناسایی شده محلی مناسب برای بازدید مسافران و گردشگران نوروزی بوده و از جذابیت های فراوانی برخوردار است . به گزارش خبرنگار ایرنا ، حدود 70 درصد از آثار تاریخی این شهرستان شامل آثاری از جمله اماكن مذهبی ، آرامگاه های مفاخر و مشاهیر ،خانه های قدیمی وكاروانسراها و 30 درصد بقیه محوطه ها ی تاریخی است.
اكثر بناهای تاریخی سبزوار دارای قدمت پیش از تاریخ ، قبل و بعد از اسلام و نیز معاصر است كه به گفته برخی كارشناسان قابلیت تبدیل به عنوان قطب مهم گردشگری و تفریحی در شرق كشور را دارد.
یكی از بناهای تاریخی سبزوار مصلی تاریخی سبزوار است كه یكی از زیباترین ابنیه بجا مانده از حكومت سربداران است مردم سبزوار در این مصلی كه قدیمی ترین مصلی تاریخی استان خراسان رضوی است از دیر زمان برای برگزاری نماز های عیدین و جمعه و نیز برگزاری نماز استسقاء بدان جا می رفته اند در حال حاضر در ابتدای ورودی قبرستان شهر كه معروف به بهشت شهدا است قرار دارد این بنا از ابنیه عهد صفویه و زیر بنای آن 242 متر است كه فضایی در حدود یك هكتار در اطراف آن قرار دارد.
سقف این مصلی بسیار عالی و ماهرانه ساخته و 11 متر ارتفاع دارد و از لحاظ ظرافت ، مهارت و زدن ضربی جناغی در سایر ابنیه خراسان كمتر دیده می شود .
یخدان های قدیمی هم بخشی از آثار تاریخی سبزوار است چون شرایط آب و هوایی سبزوار به دلیل كویری بودن و داشتن تابستانهای گرم و نیاز مردم به مصرف آب خنك ایجاب می كرده كه به فكر ایجاد بناهایی چون ، یخدان و آب انبار باشند .
لذا در گذشته سبزوار دارای چندین مجموعه یخدان بوده كه در حال حاضر از كل آنها، 9 یخدان به طور پراكنده در حاشیه جنوب شهر باقیمانده كه در كنار جاده كمربندی تهران مشهد واقع شده اند.
ویژگی معماری یخدان ها طوری است كه انبارهای یخ پایین تر از سطح زمین واقع شده و در روی آن گنبد رفیع و ضخیمی از آجر وخشت گذاشته شده این مجموعه متعلق به دوره قاجاریه می باشد و در فهرست ملی ایران به ثبت رسیده است .
میدان كارگر سبزوار میزبان یكی از زیباترین مجموعه های گردشگری و تاریخی كشور می باشد در این مجموعه گردشگری تاریخی آثاری از جمله آرامگاه اسرار ،مدفن فیلسوف بزرگ مشرق زمین ، حاج ملا هادی سبزواری ،كاروانسرای تاریخی حاج فرامرز خان كه اینك با تغییر كاربری به موزه ی مردم شناسی سبزوار تغییر یافته است ،آرامگاه امین التجار مشهدی در جوار آرامگاه اسرار ،آرامگاه بقراط ،مدفن یكی از طبیبان حاذق سبزواری در عصر قاجاریه كه دستی در عرفان و ادب فارسی نیز داشته مشاهده می شود .
یكی از مزارهای نورانی و ملكوتی در شهر سبزوار ،مقبره حاج ملا هادی سبزواری است.
این آرامگاه در ضلع جنوب غربی فلكه كارگر واقع شده كه به دستور 'یوسف مستوفی الممالك ' ساخته شده است.
بر روی آرامگاه صندوق چوبی سبز رنگی قرار داشت ولی اكنون به سنگ مرمر سفید مبدل گردیده تمام بنای این آرامگاه آجری و مساحت زیر بنای آن 370 متر مربع است و سقف گنبد و چهار ایوان آن نیز در سالهای اخیر آیینه كاری شده است .
در محوطه این مكان از نزدیكان حكیم همچون ملا محمد سبزواری (فرزند ارشد حكیم) و حاج شیخ ولی الله اسراری و تنی چند از علما و بزرگان دفن شده اند .
آرامگاه كاشفی هم در خیابان شهدای سبزوار واقع است و از آرامگاه اسرار تا بنای یادمان ملا حسین واعظ كاشفی راهی نیست بنایی كه تلفیقی از معماری كهن ایرانی با اسلوب وروش های جدید است این آرامگاه متعلق به مولانا كمال الدین مشهور به واعظ سبزواری متوفی به سال 910 هجری قمری می باشد ایشان از فضلای نامی اواخر عهد تیموری است و با سلطان حسین میرزا بایقرا و امیر علی شیر نوایی معاصر بوده است .
كاروانسرای فرامرز خان هم در جبهه غربی میدان زند (كارگر) سبزوار قرار دارد رباط كانون از نوع كاروانسراهای چهار ایوانی است كه به استناد وقف نامه موجود در سال 1291 هجری قمری توسط حاج فرامرز خان سبزواری جهت استفاده ی زوار حضرت رضا(ع) در كنار شاهراه خراسان ساخته شده است.
ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یك هشتی به ایوان جنوبی منتهی می شود صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه هایی نیز مشرف به صحن ساخته شده است در انتهای غرفه ها حجره هایی تعبیه شده كه در پشت اتاق شمالی ،شرقی و غربی سالن های طویل جهت مال بند یا طویله در نظر گرفته شده است .
مسجد قدیمی پامنار در مركز شهر سبزوار در خیابان بیهق سبزوار ،واقع است بنابر قول مشهور این مسجد به سال 266 هجری قمری در زمان خلافت المتعمدبالله عباسی و به هنگام امارت امیر احمد بن عبد الله خجستانی در خراسان بنا شده است و به مسجد آدینه بیهق نیز در گذشته نامیده می شد .
در سال 317 هجری قمری به وسیله امیر ابوالفضل بازسازی شده است این مسجد در عهد امرای سربدار مسجد جامع این شهر بود چرا كه در زمانهای قدیم نماز جمعه و اعیاد برگزار می شد این مسجد به همت پیرزنی مومنه و نیكوكار ساخته شده است.
مساحت فعلی مسجد پامنار در حدود 934 متر مربع است مناره مسجد پامنار نیز در حال حاضر پنج متر ارتفاع دارد كه برفراز آن نیز كتیبه ای با خط كوفی وجود دارد .
یكی دیگر از بناهای با ارزش سبزوار مسجد جامع است بنای این مسجد كه به حدود نیمه دوم قرن هشتم هجری می رسد به دست خواجه علی موید ،حاكم سربداری ساخته شده است این مسجد در ضلع جنوبی خیابان بیهق سبزوار ،تقریبا روبروی امام زاده یحیی (ع) سبزوار قرار گرفته مساحت مسجد چهار هزار متر مربع است كه 2835 متر مربع زیر بنا و 1165 متر مربع فضا و محوطه آن است.
این مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است كه تغییر نكرده و اصالت خود را حفظ كرده است ایوان جنوبی از بناهای دیگر مسجد زیباترو مهم تر است این ایوان دارای دو مناره آجری است در ضلع غربی و شرقی محوطه دو شبستان و مسجد واقع شده ایوان شمالی نیز آجری است و 14 متر ارتفاع دارد و دو مناره كوتاه و كوچك بر بالای آن دیده می شود كه در راهرو چپ و راست این ایوان برای ورود و خروج استفاده می شود.
امام زاده یحیی (ع) معروف ترین زیارتگاه مذهبی در سبزوار نیز در مركز این شهر در تقاطع خیابان بیهق و خیابان اسرار قرار گرفته است این بقعه متبركه به احتمال قوی در قرن ششم هجری قمری ساخته شده است در آغاز بنایی ساده داشته با چهار غرفه كه بعدها به آن ایوان ،مناره و اتاق هایی اضافه كرده اند داخل حرم كاشی كاری ،سنگ كاری ،آینه كاری و گچ كاری تزئین شده است.
گنبد امامزاده 14 متر بلندی دارد و ارتفاع مناره های طرف 29 متر است به علاوه دو مناره كوچك نیز در دو طرف گنبد و جود دارد ضریح حرم از جنس نقره است و همچنین در اطراف حرم عده ای از علمای ربانی و مومنین سبزوار دفن شده اند .
در ضلع جنوبی خیابان طبرسی سبزوار هم بقعه متبركه امامزاده شعیب قرار دارد در گذشته این محل گورستان عمومی و خارج از حصار و باروی شهر بوده است .
اكنون حرم این بقعه دارای چهار ایوان كوچك در چهار طرف آن است تمام دیواره حرم و ایوان ها آینه كاری شده است و ضریح امام زاده در وسط قراردارد این ضریح بسیار زیبا از نقره ساخته شده و ستون های آن مطلا می باشد دو مناره و گلدسته به بلندی 25 متر یكی در شمال غربی و یكی در جنوب شرقی صحن این بقعه وجود دارد.
بنای این مزار احتمالا مربوط به عهد صفویه بوده و كار تمام بنا در داخل گنبد و ایوان ها نوسازی است .
بازارچه قدیمی سبزوار هم در مركز شهر قرار دارد، سبزوار به دلیل تجاری بودن دارای بازارهای متعددی بوده است كه در حال حاضر فقط بازار سرپوش و حاج زمان باقی مانده است این بازار در امتداد بازار حاج زمان بوده ولی به دلیل احداث خیابان بیهق این دو بازار از همدیگر فاصله گرفته اند .
بازار سرپوش حدود 140 متر طول دارد و مجموعا 9 مسیر ورودی و خروجی دارد كه چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار و سه خروجی مربوط به سراهای دو در ،پنبه ای ها و هاشم آبادی ،یك خروجی به راسته قناد ها و خروجی آخر كه در واقع مسیر اصلی بازار می باشد مربوط به خیابان بیهق می شود در حال حاضر بازار سر پوش 85 حجره و مغازه دارد كه اغلب به كار طلا فروشی و پارچه فروشی مشغول هستند این مجموعه اخیرا به ثبت رسیده است .
یكی دیگر از بناهای تاریخی سبزوار حمام قیصریه است كه یكی از چندین حمام قدیمی موجود در سبزوار می باشد كه در كنار راسته بازار قدیم قرار دارد این راسته اكنون تبدیل به خیابان بیهق شده است .
این بنا در مجاورت بناهایی چون مدرسه فخریه ،سرای حقیران و محله كلاه فرنگی می باشد این بنا از چند سال پیش كه عملكرد اصلی خود را از دست داد متروك شده بود تا اینكه مالكین بنا با همكاری میراث فرهنگی سبزوار قسمتی از بنا را احیا و تبدیل به سفره خانه سنتی قیصریه كرده اند این بنا متعلق به دوره قاجاریه است و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
بازار حاج زمان هم كه به 'حاج زمان' معروف است به همراه سرای پشت بازار توسط حاج زمان ساخته و وقف شده بنای بازار حاج زمان در كنار آرامگاه امامزاده یحیی (ع)و روبروی بازار سرپوش سبزوار قرارگرفته است راسته بازار به وسیله طاق و چشمه پوشش داده و در انتهای راسته هشتی قرار گرفته است كه طاق گنبدی بزرگی دارد و در نهایت سرای حاج زمان قرار دارد كه در واقع انبار حجره های بازار می باشد این بنا متعلق به دوره قاجاریه می باشد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
آتشكده آذربرزین مهر هم در میان ارتفاعات شمالی روستای ریوند واقع در 30 كیلو متری شمال سبزوار بنای برجای مانده از یك مجموعه معماری متعلق به دوره ساسانی قرار دارد بر اساس شواهد معماری و موقعیت مكانی این اثر سنگی می تواند آتشكده ای از همان دوران باشد این پدیده معماری مشتمل بر یك چار تاقی بوده ورودی آن از جبهه شرقی است كه از آن طریق با تالار پیرامون چهار طاقی مرتبط می شود در چهار كنج بنا چهار گوشواره جهت استقرار گنبدی بر روی قاعده مربع ایجاد شده است این گوشواره ها با كاخ سروستان و قصر شیرین قابل مقایسه می باشند .
قدردانی از زحمات رسانه ای دست اندرکاران سبزوار پیام در بخش سبزواری گردی وبسایت اسرارنامه .
پذیرای حضور گرمتان هستیم.
سبزوار پيام: سلام بدين وسيله به استحضار مي رساند كه مسوول دفتر ايرنا سبزوار و مدير سايت سبزوار پيام محمد مهرنيا مي باشد . با تشكر