اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

معرفی محور های عمده اکوتوریسم (طبیعت گردی) در شهرستان بزرگ سبزوار

الف)- محور طبیعت گردی شهرستان داورزن - روستای زعفرانیه
این محور به طول 115 کیلومتر بخشی از جاده تهران مشهد می باشد که از شهر داورزن در80 کیلومتری غرب شهرستان تا روستای زعفرانیه در 35 کیلومتری شرق ما ادامه دارد.
اهمیت این محور به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده اصلی تهران- مشهد با قابلیت جابجایی بیش از 20 میلیون زائر و مسافر در طول سال است. در مسیر حرکت از شهرستان داورزن به سمت روستای زعفرانیه چشم اندازها و قابلیت های اکوتوریستی متعددی وجود دارد که به معرفی هر یک از آنها می پردازیم.
1- کوه گر:
کوه گر در رشته کوه جغتای با ارتفاع (2924 متر) بلندترین نقطه در سطح منطقه محسوب می شود و به همین دلیل مورد توجه هیئت های مختلف کوهنوردی چه در سطح استان و چه در سطح کشور می باشد. مسیر دسترسی به این کوه از طریق روستای آبرود و بیزه در دهستان مزینان و از طریق یک جاده خاکی به فاصله 15 کیلومتر از جاده اصلی امکان پذیر است. وجود چشمه های متعدد و آبشار زیبای آبرود در این کوه قابلیتهای طبیعی مناسبی را برای توسعه فعالیتهای اکوتوریستی فراهم ساخته است. بر دامنه های شمالی کوه به دلیل وضعیت خاص توپوگرافی و جهت قرارگیری ارتفاعات تا اوایل فصل بهار برف متراکمی مشاهده می شود که می توان از این پتانسیل در اجرای ورزش اسکی به مدت حداقل پنج ماه بهره برداری نمود.
از طرف دیگر با شروع فصل تابستان و افزایش چشمگیر محصول فلفل در روستاهای بیزه وآبرود، مناظر زیبا و رنگارنکی از نحوه فرآوری محصول بر دامنه سنگلاخی کوهپایه های اطراف بوجود می آید که از این چشم انداز می توان در جذب گردشگر و همچنین ایجاد یک بازار عرضه مستقیم محصول فلفل قرمز استفاده کرد. (شهرستان سبزوار با تولید 930 تن فلفل قرمز در سال مقام اول را در تولید این محصول درسطح کشور دارا ست)

2- کوه نظرگاه:
این کوه به ارتفاع 2858 متر در رشته جغتای قرار دارد که به کوه شملق معروف است و سالانه 12000 زائر برای زیارت امامزاده سلطان سید قریش به این ارتفاعات عزیمت می کنند. معروف ترین راه دسترسی به این کوه از روستای ساروق واز کنارکوه مخروطی شکل و زیبای یاغی معروف به راه خاکستری می گذرد.
در فصل تابستان به طور متوسط روزانه 100 گردشگر و زائر به این منطقه عزیمت کرده و در مسیر حرکت به سمت کوه نظرگاه با دیواره ها و عوارض متنوع ژئومورفولوژیکی روبرو می شوند، همچنین در ضلع شرقی کوه یاغی دیوارهایی به ارتفاع 30 متر دیده می شود که به دلیل مقاومت سنگهای تشکیل دهنده آن و بالا بودن ضریب سختی برای عملیات صخره نوردی مناسب است.
آبشارهای متعددی که در مسیر حرکت به سمت قله نظرگاه جلب توجه می کند حاصل ذوب تدریجی برف ارتفاعات می باشد و دریاچه طبیعی قلبه علی به صورت یک کاسه سنگی پرآب در مسیر کوهستانی شملق، آبریزگاه یکی از همین آبشارها است.
3- مسیر کوهستانی آتشکده آذربرزین مهر ریوند:
آتشکده آذربرزین مهر که قدمت آن به دوره ساسانیان می رسد از طریق روستای فشتنق قابل دسترسی می باشد. این اثر فرهنگی تاریخی بی نظیر در کنار قابلیتهای طبیعی متعدد از جمله آبشارها، دیواره ها، چشمه های آب معدنی، درختان پراکنده ارس و زالک وحشی و پوشش گیاهی ریواس و آویشن مجموعه کاملی را بوجود آورده که در صورت ایجاد جاده مناسب و آسفالته می تواند نقش قابل توجهی در توسعه اکوتوریسم و جذب گردشگر داشته باشد.
4- غار لور:
غار لور در ضلع شرقی کوه 2235 متری لور در شمال روستای کلاته سادات و در ارتفاع2155 متری از سطح دریا واقع شده و مورد توجه غارنوردان و علاقه مندان به اکوتوریسم مناطق بکر و منحصر به فرد می باشد.
هر سال در فصول تابستان و زمستان صعود سراسری به این کوه صورت می گیرد. در مسیر ییلاقی و کوهستانی منتهی به کوه لور قابلیتهای متعدد اکوتوریستی از جمله دیواره های مناسب برای عملیات صخره نوردی وجود دارد که اکثر آنها از درجه سختی و تخلخل کافی برخوردارند و به همین دلیل ابزارگذاری شده و مورد استفاده صخره نوردان منطقه و حتی کشور قرار می گیرد.
5- رودخانه دلبر:
به طول 35 کیلومتر با آبدهی متوسط 9 ماه در سال در دهستان کراب بخش مرکزی شهرستان سبزوار قرار دارد و ازدامنه های غربی کوه میمستان و دامنه شرقی کوه النگ بید سرچشمه می گیرد. استقرار پوشش گیاهی چنار و سپیدار در طول مسیر رودخانه تا منطقه دونخ که توسط دو شاخه جداگانه از کوه میمستان تغذیه می شود، فضای سبز و ییلاقی منحصر به فردی را بوجود آورده که در افزایش تعداد گردشگر بسیار مؤثر بوده است. ظرفیت پذیرش بالای گردشگر در کنار قابلیتهای طبیعی بکر و دست نخورده موجب استقبال روزافزون مردم برای بازدید از این منطقه تفرجگاهی شده است. به منظور ایجاد امکانات رفاهی و توسعه هر چه بیشتر این منطقه ییلاقی بخشداری مرکزی شهرستان سبزوار طرح گردشگری رودخانه دلبر را در حاشیه این رودخانه به اجرا در آورده است.
6- پناهگاه حیات وحش شیر احمد:
این پناهگاه با وسعت 22000 هکتار و دارا بودن گونه های جانوری کم نظیر از قابلیتهای بالایی در جذب گردشگر برخوردار می باشد، که از جمله می توان به پستاندارانی مانند کاراکال و جبیر و پرندگانی چون هوبره اشاره نمود. با توجه به وجود فرودگاه بزرگ سبزوار و اتمام قرق ده ساله در این پناهگاه انتظار می رود در صورت معرفی قابلیتها و آزاد سازی صید و شکار، مقدمات بازدید گردشگران خارجی به خصوص از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از این منطقه بکر و با استعداد فراهم شود.

7- آبشار و غار نورآباد:
آبشار و غار نورآباد در کنار کوه پیر و مجموعه تاریخی، فرهنگی روستای زعفرانیه (کاروانسرا و آب انبار) قابلیت های لازم برای تبدیل شدن به یک قطب فعال گردشگری را داراست. لزوم توجه به زیرساختهای مورد نیاز در تحقق اهداف اکوتوریستی باتوجه به موقعیت جغرافیایی آبشار و فقدان امنیت در منطقه به خوبی احساس می شود .

ب) محور طبیعت گردی شهرستان سبزوار- شهرستان جغتای
این محور کوهستانی به طول 100 کیلومتر و برخورداری از جاده های آسفالته ، سبزوار بزرگ را به شهر ستان زیبای جغتای متصل می سازد و از پتانسیل های بالایی در زمینه توسعه اکوتوریسم برخوردار است. در این مسیر زیبا با پدیده های طبیعی و متنوعی به شرح زیر روبرو هستیم.

1- رود گل قز:
در ابتدای این محور و در فاصله 8 کیلومتری در سمت شرق جاده اصلی، راه فرعی آسفالته ای به روستا های قز و افچنگ منتهی می گردد. در ادامه این مسیر و در مجاورت روستای قز منطقه ییلاقی و زیبای رود گل در پای کوههای سی آب قرار دارد که در روزهای تعطیل پذیرای حدود 3000 گردشگر برای گذران اوقات فراغت و کوه پیمایی تفریحی می باشد. این منطقه دارای چند چشمه آب معدنی با خواص درمانی است که اهالی منطقه از آن استفاده می کنند
2- بابا افچنگ:
منطقه ییلاقی بابا افچنگ در کنار جاده آسفالته به سمت روستای افچنگ قرار دارد. قرارگرفتن این منطقه کوهستانی و خوش آب و هوا در کنار این جاده آسفالته، ارتفاعات کوه سیاه و فاصله نزدیک با رود گل، موجب استقبال گسترده مردم منطقه برای گذران اوقات فراغت و فعالیتهای کوهنوردی شده است، به همین دلیل درروزهای تعطیل فضای کافی برای پارک وسایل نقلیه وجود ندارد.
3- سالن بهشت بالش آباد:
این دره ییلاقی و مشجر در فاصله25 کیلومتری و در بخش شمالی روستای بالش آباد و در دامنه جنوبی کوه کمردنگ واقع شده که به دلیل طول زیاد و پوشش گیاهی انبوه به سالن بهشت معروف شده است. دسترسی به سالن بهشت، از طریق جاده خاکی واقع در شمال روستای بلاش آباد و به فاصله 500 متر امکان پذیر است.
4- غار و آبشار بید:
در فاصله 33 کیلومتری از شهرستان سبزوار و بعد از دومین پل اصلی به سمت اسفراین، در مسیر ی رودخانه ای غاراژدر بید در ارتفاع 1680 متری کوه کمردنگ قرار گرفته است . در ادامه مسیر و با عبور از دره های مشجروU شکل دامنه های شمالی کوه کمردنگ به محل آبشار زیبای بید می رسیم .

5- دره های ییلاقی در مسیر شهرستان جغتای
در طول مسیر فرعی به طرف شهرستان جغتای دره های مشجر و زیبای جلمبادان، بید خور، یوسف آباد و دره زیبای اندوغان از جاذبه های اکوتوریستی وتفرجگاهی این محور محسوب می شوند. همچنین شهرستان جغتای از ظرفیت های بالایی در زمینه ایجاد تأسیسات اقامتی- پذیرایی برخوردار بوده و با دارا بودن مرکز فوریت های پزشکی(اورژانس) می تواند نیازهای درمانی گردشگران را طی فعالیتهای اکوتوریستی تأمین کند
6- سد کمایستان و یام
سد بتنی کمایستان و سد خاکی یام از زمان بهره برداری تاکنون به عنوان یک عامل جذب گردشگر در این محور مطرح و تعداد بازدید کنندگان از این دو سد بخصوص در فصل تابستان رو به افزایش است. در صورت ایجاد یک مجموعه تفریحی ، ماهیگیری انتظار می رود تعداد بازدید کنندگان از این دو سد افزایش چشمگیری داشته باشد.
6- مجموعه غارهای جاورتن
در انتهای این محور و در فاصله 102 کیلومتری از مادر شهر اصلی یعنی سبزوار به مجموعه غارهای جاورتن در دهستان دستوران شهرستان جغتای می رسیم که بر دامنه های شرقی کوه کمر خونی قرار دارد. علاوه بر سه غار گسلی فوق، در ضلع مخالف و در کوه بدرالدین غار آهکی دیگری قرار دارد که به دلیل وجود رطوبت زیاد دیواره های داخلی آن از جلبک پوشیده شده و منظره زیبایی را خلق کرده که از بیرون غار نیز قابل مشاهده می باشد. در مجاورت این چهار غار درخت ارس500 ساله ای به چشم می خورد. که مورد احترام ساکنین منطقه است. در مجموع، این منطقه از قابلیتهای بالایی برای اهداف اکوتوریستی برخوردار است
ج) - محور طبیعت گردی شهرستان سبزوار- شهرستان خوشاب
این محور منحصر به فرد و زیبا به طول 110کیلومتر تا دره ییلاقی و خوش آب و هوای نشیب ادامه می یابد که به عقیده مسافران با کلاردشت در شمال ایران برابری می کند. و دارای جذابیت های طبعت گردی به شرح زیر می باشد.
1- صخره نوردی در روستای سلیمانیه:
روستای کوهستانی و ییلاقی سلیمانیه در فاصله20 کیلومتری از سبزوار قرار دارد. دیواره کوهستانی سلیمانیه در دامنه جنوبی کوه سفید واقع شده که برای تمرینات صخره نوردی، ابزارگذاری و گیره های مخصوص صخره نوردی برای استفاده صخره نوردان بر آن نصب می باشد. فاصله ی نزدیک و دسترسی سریع ،موجب استقبال چشمگیر صخره نوردان و گردشگران علاقه مند به دامنه نوردی شده است.
2- غار عنابستان، رودسراب
از دیگر دلایل اهمیت این محور در بخش طبیعت گردی امکان دسترسی آسان به غار های عنابستان و رودسراب می باشد. در ضمن آبشار زیبای نورآباد از طریق محور داورزن – زعفرانیه نیز قابل دسترسی است.
3- دره ییلاقی نشیب:
در پایان این محور زیبا دره ی سرد و ییلاقی نشیب قرار دارد که از پتانسیلهای بالایی جهت توسعه اکوتوریسم برخوردار است. گستردگی عرض این دره در افزایش ظرفیت پذیرش و پوشش گیاهی انبوه اطراف آن فضای مناسبی را در جذب گردشگر فراهم ساخته است .
د) محور طبیعت گردی شهرستان سبزوار- شهرستان ششتمد
این محور به طول 50 کیلومتر دارای قابلیتهای طبیعی خیره کنند ه ای شرح زیر می باشد.
1- دره ییلاقی و منحصر به فرد ششتمد و گاچ که از مناطق پر جاذبه اکوتوریستی در دامنه های جنوبی کوه شاهزاده ابوالقاسم محسوب شده و در ایام تعطیلات با استقبال چشمگیرگردشگر روبروست. درانتهای دره مشجر گاچ به سمت جنوب، مسیر مناسبی جهت دسترسی به کوه شاهزاده ابوالقاسم وجود دارد که با اهداف زیارتی توأم می گردد. پوشش گیاهی بی نظیری از گلهای وحشی، گیاه طبی افی درا، زالک وحشی، آویشن وگونه های درختچه ای خودرو در مسیر این دره کوهستانی دیده می شود.
2- درخت چنار کهنسال کیذقان که به عنوان یک اثر طبیعی ملی به ثبت رسیده، در مرکز روستا و در مجاورت ساختمان حسینیه کیذقان قرارگرفته است
منبع: بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشد سید یوسف آزاد تحت عنوان: قابلیت ها و تنگنا های اکوتوریسم در شهرستان سبزوار)

---