اخبار سبزوار پيام : اجتماعی

استرس ؛ همسفر کنکوری ها و مهمان ناخوانده نظام آموزشی

این روزها که به بزرگترین رقابت دانشگاهی کشور نزدیک تر می‌شویم، استرس و اضطراب مهمان ناخوانده ای است که پا به پای کنکوری ها بر سفره آموزشی دانش آموزان می‌نشیند و هر روز و ساعت و لحظه نقشش در این همسفری پررنگ‌تر می‌شود.

 همه ساله عده کثیری از دانش آموزان فارغ التحصیل دبیرستانی کشور خواهان شرکت در کنکور سراسری برای ورود به دانشگاه و مراکز آموزش عالی هستند. دغدغه پذیرفته شدن در دانشگاه و اینکه در کدام دانشگاه و با چه رشته‌ای قبول شوند به یک قاعده تغییر ناپذیر برای فارغ التحصیلان دوره متوسطه تبدیل شده که تنها رهاوردش استرس و دلهره‌هایی است که دوران نوجوانی دانش آموز را همراه با فضایی پر تنش رقم می‌زند.

عوامل و دغدغه‌هایی چون کمبود ظرفیت دانشگاه‌های روزانه، نحوه قبولی در رشته‌های مورد علاقه، عبور از سد کنکور، چشم و همچشمی دانش آموزان و خانواده‌ها و عوامل دیگر، نیز بر شدت این فضای استرس زا اضافه می‌کند.

فضای استرس کنکور را به جرأت می‌توان یکی از شایع‌ترین وضعیت‌ها برای هر دانش آموز پشت کنکوری و خوانواده هایشان دانست، استرسی که در روزها و ساعات پایانی مانده به کنکور، دو چندان می‌شود و همچون بزرگ‌ترین چالش زندگی شرکت کنندگان در بزرگترین ماراتن علمی کشور رخ می‌نماید.

این در حالی است که سالهاست کارشناسان علمی و روانشناسان برگزاری کنکور به روش کنونی را نه تنها موجب به وجود آمدن استرس، بلکه شامل اثرات نامطلوبی بر بهداشت روانی داوطلبان می‌دانند.

متوسطه دوم فصلی سراسر اضطراب به خاطر کنکور

کارشناس مشاور کنکور گفت: دلهره و اضطراب کنکور در تمام دوره متوسطه دوم جریان دارد زیرا بر اساس نظام آموزشی کشور و هدایت تحصیلی، دانش آموزان پایه‌های مختلف دوره متوسطه علاوه بر توجه به قبولی در پایه آموزشی مورد نظر باید به قبولی خود در کنکور نیز توجه داشته باشند.

علی پیش نماززاده با بیان اینکه چنین شرایطی باعث ایجاد تفکر منفی و فشار روانی در دانش آموزان می‌شود، افزود: شرکت کنندگان باید انبوه مطالب کتاب‌های دوره دبیرستان و پیش دانشگاهی را مطالعه کنند که فشار زیادی بر آنها وارد می‌کند.

وی اظهار داشت: چنین وضعیتی باعث تسری دلهره، ترس، اضطراب و نگرانی در تمام دوره سه ساله و حتی بیش از آن می‌شود و عملاً سال‌ها زندگی پر استرس را برای دانش آموزی همراه دارد که باید شادترین لحظات زندگی خود را داشته باشد.

به گفته این کارشناس، قرار گیری در شرایط استرس کنکور ضمن به خطر افتادن سلامتی و بهداشت روانی دانش آموزان، در به وجود آمدن اختلالات رفتاری، آسیب‌های شخصیتی، ناهنجاری‌های خانوادگی نیز مؤثر است.

پیش نماززاده افزود: در این وضعیت مشکلات بلوغ و بحران هویت، بی تابی، مشکلات آموزشی و یادگیری، بیماری‌ها و پیامدهای جسمی از قبیل سردرد، لاغری، بی اشتهایی، عصبی شدن باعث ناسازگاری اجتماعی می‌شود.

اتفاقات پس از کنکور و آسیب‌های آن

پیش نماززاده گفت: نخست باید گفت که افرادی که در کنکور و رشته‌های مورد علاقه خود قبول می‌شوند حساب سوایی از دیگران دارند، اما افرادی که به موفقیت دلخواه خود یا آنچه از او انتظار می‌رفت دست نمی‌یابند آسیب‌های جدی را در پیش رو خواهند داشت.

وی افزود: این افراد یا به تعبیر غلط شکست خوردگان در آزمون کنکور رفته رفته به درون گرایی و کناره جویی گرایش پیدا می‌کنند. افراد این گروه تحت تأثیر شکستی که تجربه کرده اند احساس نا امیدی، خواری، اضطراب و افسردگی در وجودشان ظهور می‌یابد که این افزایش اضطراب به طور مستقیم با کاهش کار آمدی آموزشی مرتبط است.

وی تاکید کرد: شدت نشانه‌های اختلالات روانی در زمینه اختلالات افسردگی، اضطراب، فوبیا، حساسیت بین فردی، خصومت و وسواس در بین راه نیافتگان به دانشگاه عموماً بیش از گروه‌های پذیرفته شده در کنکور بوده است.

ضرورت خودآگاهی دانش آموزان

یک جامعه شناس هم گفت: در مورد آزمونی همانند کنکور ایجاد فضایی امن و فارغ از هر نگاه و توصیه‌های تکراری، می‌تواند زمینه‌های اصلاح نگرش و ذهنیت نسبت به کنکور را تغییر دهد تا داوطلبان، آن را محکی برای برآوردسنجی علمی ببینند نه مقیاسی برای داشتن توانایی یا ناتوانی.

طیبه محمدی افزود: سه گروه نقش تعیین کننده در ایجاد آرامش بیشتر برای متقاضیان شرکت در آزمون‌های ورودی دانشگاه دارند، گروه نخست، خود دانش آموزان هستند که باید واقع بین باشند و بدانند این عرصه، پایان همه زندگی آنان نیست بلکه فقط یک آزمون است و قرار نیست همه کسانی که شرکت می‌کنند الزاماً پذیرفته شوند.

وی گفت: خود دانش آموزان بیشتر از هر کس دیگری می‌توانند به خود کمک کنند تا آن آرامش لازم برای شرکت در کنکور را به دست بیاورند.

محمدی ادامه داد: گروه دیگر خانواده و اطرافیان هستند که می‌توانند از بار استرس بکاهند یا بر آن بیفزایند. تجربه نشان داده که بسیاری از این استرس‌هایی که وارد می‌شود توسط خانواده و با رفتارهای تصنعی و غیر واقعی آنان صورت می‌گیرد و فضا را ملتهب می‌کنند. در این مورد، ضرورت آگاهی بخشی به خانواده‌ها از سوی مشاوران دوچندان است.

وی رسانه‌ها را از دیگر گروه‌های مؤثر در ایجاد آرامش برای داوطلبان کنکوری عنوان کرد و گفت: برزگنمایی کنکور سراسری در سریال‌ها و برنامه‌های رسانه‌ها، به نوعی به ترس فرزندان از کنکور دامن می‌زند و تداعی کننده این مساله است که اگر قبول نشوند دنیا به آخر می‌رسد. بر همین اساس، رسانه به دلیل داشتن مخاطبان میلیونی، ابزارهای لازم و فراگیری اثربخشی بسیاری در تغییر دهنیت‌ها به کنکور سراسری و در نتیجه کاهش بار استرس داوطلبان دارد.

این جامعه شناس تاکید کرد: آنچه داوطب کنکوری در این روزهای پایانی بیش از همه نیاز دارد، آرامش خاطر است تا بر اضطراب کنکور غلبه کند و سربلند از صندلی آن برخیزد. اینکه بداند کنکور آینده شغلی را ضمانت نمی‌کند، موضوعی که با اندک تمرکز در میان دوستان و آشنایان فارغ التحصیل دانشگاه می‌تواند دریابد. باید بداند که به عنوان یک جوان توانایی بسیاری دارد که می‌تواند در مسیرهای مختلف دیگر آن را از بالقوه به بالفعل تبدیل کند.

کنکور آخرین فرصت نیست

یک کارشناس آموزشی و مشاور کنکور گفت: منشأ استرس کنکور، خانواده‌ها بویژه پدران و مادران خودشان هستند و از طریق آنها این استرس به دانش آموزان انتقال می‌یابد.

علی نائیجی افزود: بیشترین میزان استرس در ساعات پایانی رسیدن به جلسه کنکور از طریق خانواده‌ها و اطرافیان به دانش آموزان تزریق می‌شود در حالی که خودشان اطلاع ندارند و فکر می‌کنند در حال راهنمایی کردن فرزندانشان و دلداری دادن به آنها با هدف کاهش استرس هستند.

این مشاور تحصیلی تاکید کرد: خانواده‌ها بهتر است ۲۴ ساعت زمان باقی مانده تا جلسه کنکور را به گونه‌ای در محیط خانه برنامه ریزی کنند تا دانش آموز شادترین و در عین حال آرام ترین دقایق را تجربه کند و به هیچ وجه درباره روز کنکور و نتیجه احتمالی آن فکر نکند.

نائیجی با تاکید بر اینکه برای خلق یک شبانه روز آرام و شاد نمی‌توان یک نسخه واحد برای خانواده‌ها پیچید، گفت: نوع برنامه ریزی بستگی به روحیه خانوادگی دارد؛ اینکه بخواهند به پارک بروند یا در خانه بمانند، با موسیقی و دور همنشینی سرگرم شوند یا اینکه به یک مکان مقدس و متبرک بروند و نیایش کنند.

وی با توضیح این نکته که خانواده‌ها ندانسته در آخرین ساعات باقی مانده تا کنکور بیشترین حجم نصایح و دلسوزی‌های پدرانه و مادرانه را در قالب‌های مختلف در مقابل فرزندانشان بروز می‌دهند، تاکید کرد: این کار متأسفانه برای دانش آموزان استرزاست، زیرا به این نتیجه می رسند که قبولی در بهترین رشته کنکور برای خانواده اش اهمیت حیاتی دارد.

نائیجی گفت: اینکه به دانش آموزان و داوطلبان کنکور سراسری گفته شود کنکور آخرین فرصت و تنها پله ترقی نیست، زمانش چند ساعت باقی مانده به جلسه کنکور نیست و باید در آغاز سال تحصیلی منتهی به آزمون سراسری و ماه‌ها و روزهای قبل تکرار می‌شد تا استرس زدایی شود.

وی افزود: امروز و فردا خانواده‌ها به جای گفتار، با رفتارشان نشان دهند که کنکور به عنوان یکی از مراحل عادی زندگی است و همانند هر آزمون دیگری به آن نگریسته شود.

در کنکور امسال حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانش آموز با یکدیگر برای دست یابی به صندلی دانشگاهی رقابت می‌کنند که از این تعداد ۵۰ هزار نفر دانش آموزان مازندرانی هستند. کنکور امسال در روزهای پنجشنبه ۱۳ و جمعه ۱۴ تیر ماه ۹۸ برگزار می‌شود.ایرنا

---